یادگیری در حین خواب می تواند به شما کمک کند تا در زمان صرفه جویی کنید. در طول خواب زبان یاد بگیرید یا مطالب درسی را حفظ کنید! آیا اینکار امکان پذیر است؟ این یادداشت را در مجله خواب داتیس مطالعه نمائید.
روز ما تنها 24 ساعت است و معمولا یک سوم آن در خواب سپری می شود. به همین دلیل همیشه افراد جاه طلب به دنبال این بودند که بدانند آیا استفاده از این زمان و یادگیری مهارت های جدید یا حتی یک زبان جدید امکان پذیر است؟ به عبارت دیگر، آیا یادگیری در حین خواب ممکن است؟
پاسخ هم بله است هم خیر، و بستگی به این دارد که منظور شما از یادگیری چه چیزی باشد.
جذب اطلاعات پیچیده یا بدست آوردن مهارتی جدید از طریق مثلا گوش کردن به صدایی ضبط شده در هنگام خواب تقریبا غیرممکن است. اما تحقیقات نشان می دهند که مغزی که در حال خواب است به هیچ وجه بیکار نیست و شکل هایی از یادگیری می تواند اتفاق بیافتد. اگرچه هنوز باید مشخص شود که آیا این کار ارزش از دست دادن خواب را دارد یا خیر.
مفهوم یادگیری در حین خواب یا هیپنوپدیا، تاریخی طولانی دارد. اولین تحقیق برای نشان دادن به خاطر سپاری و یادگیری از طریق خواب در سال 1914 توسط یک روانشناس آلمانی به نام روزا هین منتشر شده است. او در این پژوهش پی برد که چیزهای جدیدی که در هنگام شب قبل از خواب آموخته می شوند نسبت به یادگیری در طول روز، بهتر به یاد می مانند.
به لطف تحقیقات بسیاری که از آن تاریخ تا کنون صورت پذیرفته است، ما می دانیم که خواب برای شکل گیری حافظه بلند مدت حیاتی است. ذهنی که خوابیده است تجربیات روز را بازخوانی کرده و با انتقال آن ها از هیپوکامپ، جایی که شکل اولیه خود را پیدا کرده اند، به مناطقی از مغز تثبیت می کند. با فرض این که بیشتر این فرآیند در طول خواب اتفاق می افتد، طبیعی است که این سوال به ذهن خطور کند که آیا خاطرات می توانند تغییر یافته، گسترش پیدا کنند یا حتی داده های جدیدی را شکل دهند.
یکی از رویکردهای پرطرفدار به یادگیری در حین خواب سایکو-فون (Psycho-phone) بود که در دهه 1930 وسیله ای محبوب بود. این دستگاه برای افراد در حین خواب پیام های انگیزشی از قبیل “من عشق منتشر می کنم”، پخش می کرد، با این هدف که افراد این ایده ها و پیام ها را در ضمیر ناخودآگاه خود، جذب کرده و با اعتماد به نفس از خواب بیدار شوند.
در آغاز به نظر می رسید که علم از ایده هایی همچون سایکوفون حمایت می کند. برخی پژوهش های اولیه کشف کردند که افراد چیزهایی را که در طول شب با آن ها مواجه می شوند یاد میگیرند. اما در دهه 1950 زمانیکه دانشمندان شروع به استفاده از EEG برای تحت نظر گرفتن امواج مغزی استفاده کردند، این یافته ها ارزش خود را از دست دادند. محققان پی بردند که هر گونه یادگیری، تنها با بیدار شدن شخص توسط محرک اتفاق می افتد. این تحقیقات ضعیف مقوله یادگیری در حین خواب را به زباله دان شبه علم پرت کرد.
اما اخیرا، پی برده ایم که مغز در طول خواب حبابی کاملا خالی نیست. پژوهش های اخیر کشف کرده اند که مغزی که در حال خوابیدن است می تواند اطلاعاتی را جذب کند. اگرچه آچه جذب می شود حافظه ضمنی یا نا خود آگاه است. به عبارت دیگر این شکل از یادگیری به شدت ابتدایی بوده و خیلی ساده تر از چیزی است که شما برای یادگرفتن زبان آلمانی یا فیزیک کوانتوم نیاز دارید.
با این حال، این یافته ها مقوله یادگیری در حین خواب را از دسته بندی رویاهای موهوم به شعاع توجه دانشمندان ارتقاء داد.
برای دهه ها ادبیات علمی می گفت که آموزش در خواب غیر ممکن است. پس حتی دیدن ابتدایی ترین شکل یادگیری برای دانشمندان جذاب است. البته این شکل یادگیری ابتدایی برای مردم جذابیتی ندارد. این کشفیات اخیر برای دانشمندان امید به امکان پذیری اقداماتی برای آموزش در خواب را افزایش داد. برای مثال، طبیعت ناخودآگاه یادگیری در حین خواب، این پدیده را برای افرادی که قصد رهایی از یک عادت بد مانند سیگار کشیدن، را دارند، مفید است.
مطالعات چندگانه ای یافته اند که شکل اولیه ای از یادگیری به نام شرطی سازی می تواند در حین خواب اتفاق بیافتد. در سال 2012 پژوهشی در ژورنال نیچر نوروساینس (Nature Neuroscience) منتشر شد، که نشان می داد که افراد یاد می گیرند که بین یکسری صداها و بوها ارتباط ذهنی برقرار کنند.
دانشمندان صدای مشخصی را هم زمان با بوی نامطبوع ماهی فاسد برای شرکت کنندگان در تحقیق پخش کردند. در زمان بیداری، این افراد هنگام شنیدن صدا ناخودآگاه، نفسشان را حبس می کردند. این یافته روشنی بود که نشان می داد چگونه افراد حافظه جدیدی را هنگام خواب شکل می دهند.
همچنین در تحقیق دیگری دانشمندان افراد را در معرض بوی سیگار و هم زمان بوی تخم مرغ گندیده یا ماهی فاسد قرار دادند و مشاهده کردند که این موضوع منجر به تغییر رفتار در انسان می شود.
شنیدن کلمات جدید در حین خواب می تواند به آشنایی با تلفظ و حتی معنی کلمات کمک کند
در سال 2017، تحقیقی در ژورنال نیچر کامیونیکیشنس (Nature Communications) منتشر شد که نشان می داد افراد مورد آزمایش قادر هستند الگوهای پیچیده ای از صدا را که در طول شب شنیده اند به خاطر بیاورند. این یافته ها حاکی از این است که یادگیری در حین خواب می تواند از شرطی سازی فراتر برود.
قابلیت یادگیری در خواب می تواند به یادگرفتن کلمات توسعه پیدا کند. در تحقیق دیگری که در ژانویه همان سال منتشر شد، محققان کلماتی ساختگی را برای شرکت کنندگان پخش کردند. کلماتی ساختگی مانند «گوگا» به معنای فیل. پس از آن که افراد بیدار شدند افراد بهتر به ترجمه کلمات ساختگی در یک آزمون چند گزینه ای پاسخ دادند.
البته این دانشی نبود که آن ها قادر باشند از آن استفاده کنند چرا که حتی از وجود آن در حافظه خودشان آگاه نبودند. اما سول اینجاست که ما از این به چه چیزی می توانیم برسیم؟
یادگیری یک زبان جدید لابه های مختلفی را شامل می شود، از جمله شناختن صداها، یادگرفتن کلمات و آموختن دستورزبان. تحقیقات نشان می دهند که می توان با تلفظ کلمات در یک زبان جدید یا حتی با معنی واژه ها در حین خواب آشنا شد. البته با سطحی ضعیف تر از زمانی که در هنگام بیداری این کار را می توانیم انجام دهیم.
البته یادگیری در حین خواب باعث می شود کیفیت خواب کاهش پیدا کند و به همین دلیل دانشمندان این روش یادگیری را مگر در موارد خاصی برای ترک برخی عادت ها توصیه نمی کنند. به علاوه با توجه به تاثیر کیفیت خواب در به خاطر سپردن مطالبی که در طول روز آموخته ایم، کارشناسان خواب داتیس به شما توصیه می کنند کیفیت خواب خودتان را حفظ نمائید.
Jفروشگاه مرکزی و شوروم داتیس
تهران، خیابان نلسون ماندلا (جردن)، چهارراه اسفندیار، خیابان آرش غربی، به سمت مدرس، کنار گذر تونل، جنب داروخانه حنان، پلاک 24، واحد همکف
