اختلال پردازش حسی و خواب با هم ارتباط دارند و خواب بی کیفیت می تواند باعث تحریک و تشدید اختلال حسی در افراد مبتلا شود. از این رو چگونگی تنظیم یک زمان بندی درست برای خواب منظم شبانه اهمیت زیادی پیدا میکند. در این یادداشت کمی در مورد این اختلال توضیح داده و روش هایی برای مواجهه با آن را آورده ایم.
«برگرد به تخت خواب»، اون شب برای چندمین بار این جمله را تکرار کردم. ساعت نه شب بود و بچه پیش دبستانی من هنوز بیدار بود و برای نخوابیدن بهانه می تراشید. اول اتاق خیلی تاریک بود، بعد صدای سیستم تهویه هوا نمی گذاشت که بخوابد، و حالا از خارش ناشی از پیژامه ناراحت است. من متقاعد شده بودم که این بچه از هر حیله ای برای نخوابیدن استفاده می کند و دلم می خواست موهایم را از سرم بکنم.
زمانی که پسرم بطور اتفاقی تحت معاینه اوتیسم و اختلال پردازش حسی (SPD) قرار گرفت همه چیز به یکباره روشن شد. همه این مشکلات مربوط به غذا خوردن، خواب، و حساسیت زیاد نسبت به صدا و نورهای درخشان حالا نهایتا معا پیدا کرده بود. از میان همه این معضلات، خواب چالش برانگیزترین آن ها بود چراکه بدن آن علائم این اختلال تشدید می شد. اما خوابیدن با SPD هم اغلب نبرد سختی بود.
چه این که والدین یک کودک مبتلا به اختلال پردازش حسی باشید یا خودتان شخصا دچار این معضل حسی باشید، ابزارها و فعالیت های بسیاری برای کمک به شما وجود دارند. در این راهنما شما در مورد اختلال حسی و چگونگی تاثیر گذاری آن بر خواب، نشانه هایی که باید به آن ها توجه کنید و ترفندهایی برای بهبود خواب با یک برنامه خواب مناسب برای این اختلال، مطالبی را می آموزید.
اختلال پردازش حسی (که با نام اختلال مدولاسیون حسی، اختلال یکپارچگی حسی یا مشکلات پردازش حس نیز شناخته می شود) در سطوح اولیه به مشکل مدیریت اطلاعات ورودی از طریق حواس گفته می شود. در افرادی که SPD دارند، مغز در تنظیم و پاسخ به ورودی های حسی مشکل دارد.
در راس پنج حس مرسوم یعنی بینایی، بویایی، چشایی، لامسه و شنوایی، سه حس کمتر شناخته شده دیگر نیز می توانند موجب مشکلاتی در کودکان دارای SPD شوند. حس عمقی به آگاهی بدن مربوط می شود، حس تعادل مربوط به جهت گیری مکانی، و حس تلقیح به شما کمک می کند که آنچه درون بدنتان می گذرد را حس کرده و درک کنید. اختلالات در این حواس می تواند به شکل عدم درک فضای شخصی، سختی در یادگیری مسائل آموزشی ساده، و بالا پائین شدن میزان درک از درد شود.
افرادی که مشکلات حسی دارند ممکن است بیش از اندازه حساس باشند، یا برعکس یا ترکیبی از هر دو حالت را داشته باشند. بچه های بیش از اندازه حساس دچار اجتناب حسی می شوند و اجتناب از غذاها، مکان ها، یا تجربه ها می تواند آن ها را کلافه کند. در حالت برعکس، حساسیت کمتر منجر به جستجوی حسی می شود و فرد به دنبال افزایش تحریک برای رسیدن به حس تعادل می گردد. بسیاری از بچه ها بین این دو حالت در رفت آمد هستند و این موضوع باعث می شود که تشخیص مشکل آن ها دشوارتر باشد.
در مورد پسر من این به شکل گریز شدید از مسواک زدن بخاطر کس بسته شدن دهان، خودداری از پوشیدن لباس هایی که الیاف خارش آوری دارند، اجتناب از خوردن غذاهایی که بافت بامزه ای دارند. از طرف دیگر برای این که بتواند شب بخوابد باید روی ترامپولین بپرد یا دوست دارد قبل از خواب قلقلکش بدهم. مثل بسیاری از بچه های اختلال حسی از دنیایی پر از نور و سر و صدا در اطرافش می ترسد و احساس کلافگی می کند.
اگر شما تازه با این مفهوم آشنا شده اید که رفتارها می توانند نتایج مستقیم کم حسی یا بیش حسی باشند، مطالعه نشانه ها و علائم آن می تواند به شما کمک کند. مطالعه این نشانه ها اولین قدمی است که برای کمک به کودکی که دچار این اختلال است، باید بردارید.
متاسفانه بزرگ کردن کودکی که اختلال حسی دارد می تواند شبیه به یک کار کاراگاهی باشد. درحالی که ممکن است به سرعت بتوانید رفتارهای مختلف را شناسایی کنید اما درک محرک ها یا تشخیص این که بچه شما کم حسی دارد یا بیش حسی همیشه کار آسانی نیست. چالش بعدی این است که این موضوع می تواند روز به روز تغییر کند.
خبر خوب این است که زمانی که بچه خودتان را تحت نظر می گیرید، الگویی را تشخیص می دهید که او براساس آن به محرک های مشخص پاسخ می دهد و شما می توانید پیش بینی کنید که چگونه به یک وضعیت واکنش نشان خواهد داد. با مجهز شدن به این دانش می توانید به کودک خودتان آموزش دهید که چگونه محرک های خودش را بشناسد، خودش را در مقابل آن مقاوم کند و اعتماد به نفسش را بالا ببرد.
بچه هایی که اختلال پردازش حسی دارند در هنگام خواب مشکلات روز را مرور می کنند و نمی توانند ذهنشان را آزاد کنند
وقتی نوبت به بچه می رسد والدین از هیچ هزینه ای دریغ نمی کنند. تشک خوب، بالش خوب، ملحفه های خوب، بهترین همه چیز را تهیه می کنند. برای بچه هایی که مبتلا به اختلال پردازش حسی هستند، اتاق خواب اهمیت خیلی زیادی دارد و بهترین جا برای شروع بهبود نشانه های این اختلال است.
بچه هایی که دچار بیش حسی هستند معمولا با پیژامه هایی که به بدنشان می چسبد مشکل دارند. از این یک توصیه ساده این است که از یک تی شرت یا بولیز نخی بزرگ بجای لباس خواب استفاده کنید که هم گشادتر است و به بدن نمی چسبد و هم جنس نخی آن کمتر موجب خارش می شود. در ضمن دقت کنید که هیچگونه مارک یا برچسبی روی آن نباشد.
برای بچه هایی که ملحفه ها را از روی خود کنار می زنند شاید بهتر باشد ملحفه های نازک تر انتخاب کنید یا اجازه دهید بدون لحاف بخوابند. اما برای بچه هایی که دوست دارند کسی آن ها را بغل کند یا خودشان را داخل لحاف می پیچند پتوهای سنگین می تواند انتخاب خوبی باشد.
به اتاق خواب فرزندتان بروید و دنبال هر آن چیزی بگردید که ممکن است محرک حواس او باشد. چراغ های براق، و ساعت هایی که صدا می دهند می تواند مثال هایی از این محرک ها باشد. یک اتاق خواب گرم هم می تواند مشکل درست کند. من یک دستگاه صدای سفید برای از بین بردن صداهای مزاحم تهیه کردم، پنجره ها را با پرده های ضخیم پوشاندم، و یک پنکه سقفی گذاشتم که با کمترین صدا می تواند اتاق خواب را خنک کند.
استفاده از این اسباب بازی هایی که حباب در می آورند می تواند قبل از خواب باعث آرامش بچه ها شود. حباب در آوردن می تواند تجربه ای آرامش بخش باشد که بچه هنگام انجام آن مجبور است نفس های عمیقی بگیرد و شش هایش را کاملا خالی کند. مثل تنفس عمیقی که در یوگا بکار می رود اما با جذابیتی که بچه ها را می تواند به انجام آن ترغیب کند.
Jفروشگاه مرکزی و شوروم داتیس
تهران، خیابان نلسون ماندلا (جردن)، چهارراه اسفندیار، خیابان آرش غربی، به سمت مدرس، کنار گذر تونل، جنب داروخانه حنان، پلاک 24، واحد همکف
