پیر شدن به معنای تغییر در بسیاری از عملکردهای بدن می باشد و خواب دوران سالمندی نیز مشکلات و ویژگی های خاص خود را دارد. با این حال اشتباه است که تصور کنید در این مقطع از سن و سال به مقدار خواب کمتری نیاز خواهید داشت.
در کنار تغییرات فیزیکی که در دوران سالمندی شدن برای ما اتفاق می افتند، تغییراتی که در الگوهای خواب ما ایجاد می شوند بخشی از فرایند پیر شدن است. با بالا رفتن سن افراد، نسب به دوران جوانی آن ها سخت تر به خواب می روند و مشکلات بیشتری نیز برای خوابیدن و بیدار نشدن بی موقع دارند.
این اشتباه است که گمان کنیم نیاز به خواب با پیر شدن کاهش پیدا می کند. در واقع، تحقیقات نشان می دهند که نیازهای خواب ما از زمان بزرگسالی تا پیری ثابت می مانند. پس چه چیزی افراد مسن تر را بیدار نگه می دارد؟ پاسخ این است: الگوهای خواب ما که متخصصان به آن اسم «سازه خواب» را داده اند، با افزایش سن تغییر می کنند که مشکلاتی را ایجاد می کند.
خواب در مراحل مختلفی از جمله مرحله بدون رویا بینی خواب سبک و خواب عمیق و دوره های تکرار شونده رویابینی فعال (خواب REM ) اتفاق می افتد. چرخه های خواب به دفعات در طول شب تکرار می شوند و تنها مقدار کلی خواب است که ثابت می ماند. افراد مسن تر مدت بیشتری را در حالت خواب سبک می گذرانند و خواب عمیق کمتری دارند.
بسیاری از افراد مسن از این شکایت دارند که شب ها خواب خوبی ندارند و در طول روز احساس خستگی می کنند. مطالعه ای در بین افراد سالخورده نشان می دهد که اغلب آن ها خیلی طول می کشد تا به خواب بروند (اصطلاحا تاخیر خواب دارند). همچنین خواب عمیق (خواب REM ) خیلی کمتری داشته و مشکل بیدار شدن های مکرر از خواب را در طول شب تجربه می کنند.
شیوع اختلالات خواب نیز به مرور با پیر شدن افراد افزایش پیدا می کند. به هر حال، تحقیقات نشان می دهند که بسیاری از اختلالات خواب در دوران پیری می توانند به بیماری های جسمی و روانی منجر شوند و برای درمان آن ها نیاز به استفاده از دارو باشد.
علاوه بر تغییراتی که در سازه خواب با پیر شدن ما ایجاد می شوند، یکی از عوامل دیگری که بر روی خواب ما اثر می گذارد ریتم چرخه های بدن است که زمانبندی عملکردهای بدن را تنظیم می کند. به عنوان مثال، افراد مسن تر اوایل شب احساس خواب آلودگی می کنند و نسبت به جوان ترها سحرخیزتر می شوند. به این الگو سندرم خواب پیشرفته می گویند.
در این سندرم، چرخه خواب به جلو شیفت می کند، پس 7 یا 8 ساعت خواب لازم دریافت می شود اما افراد بطور قابل توجهی زودتر از خواب بیدار می شوند چراکه شب گذشته خیلی زود خوابیده اند. علت این تغییر در خواب دوران سالمندی هنوز بطور شفافی مشخص نشده است. بسیاری از محققان باور دارند که این مسئله به دلیل میزان مواجهه با نور خورشید اتفاق می افتد و درمانی که بطور معمول توصیه می شود روش درمانی قرار گرفتن در معرض نور درخشان است.
برای حدود 90 میلیون امریکایی یکی از اختلالات بسیار رایجی که خواب شبانه آن ها را مختل می کند خروپف کردن است. طبق آمارهایی که در امریکا بدست آمده مشاهده می شود که 37 میلیون نفر از افراد بالغ بطور دائم خروپف می کنند. این مشکل در افرادی که اضافه وزن دارند بیشتر بوده و همراه با افزایش سن و پیر شدن افراد تشدید می شود.
همراه با پیر شدن افراد در طول زمان اختلالات خواب ناشی از شرایط جسمانی و سلامتی آنها نیز افزایش پیدا می کند. مثلا اغلب افراد مسن دچار مشکل فشار خون بالا هستند که می تواند یکی از علل خروپف، آپنه انسدادی خواب و نارسایی قلبی باشد که خواب شخص را نیز مختل می کنند. بخصوص در زنان سالمند، مشکلات ناشی از یائسگی می تواند منجر به اختلال بی خوابی در خانم هایی شود که به تدریج پا به سن می گذارند.
رعایت بهداشت خواب، استفاده از تکنولوژی های خواب و مطالعه توصیه های پزشکان می تواند به کاهش مشکلات خواب در سالمندان کمک کند.
شیوع اختلال اینسومنیا یا بیخوابی در اشخاص سالمند بیشتر است. بر اساس پژوهشی در امریکا، 44% از سالمندان حداقل یم بار در هفته، یک یا چند مورد از علائم بی خوابی در طول شب را تجربه می کنند. ممکن است بی خوابی مزمن باشد یعنی بیش از یک ماه ادامه پیدا کند و یا ممکن است حاد بوده و در عرض چند روز یا چند هفته رفع شود. در اغلب موارد نیز ریشه در علتی نهفته مانند مشکلی مربوط به سلامت جسمی یا روانی فرد دارد.
بهتر است در مورد علائم بی خوابی و هر گونه اثری که این علائم دارند با پزشکتان صحبت کنید. پزشک شما می تواند تشخیص دهد که مشکل تا چه اندازه جدی است و چه کاری برای آن می توان انجام داد. در صورتی که بی خوابی تاثیراتی جدی داشته باشد، مشکلات دیگری را تشدید نماید یا شخص را آنقدر خسته کند که نتواند عملکرد طبیعی خود را در زمان بیداری داشته باشد، نشان می دهد که باید مورد درمان قرار بگیرد.
زمانی که اثرات جدی وجود داشته باشد و به آن رسیدگی نشود، بی خوابی می تواند ضایعاتی را در سلامتی فرد ایجاد نماید. افراد مبتلا به بیخوابی (insomnia) خواب آلودگی شدیدی در طول روز احساس می کنند. با دشواری تمرکز مواجه هستند و بیش از پیش در معرض تصادفات و بیماری ها قرار می گیرند و کاهش قابل توجهی در کیفیت زندگی تجربه می کنند.
درمان های دارویی و رفتاری بطور همزمان برای مشکل بیخوابی توصیه می شوند و انتخاب بین ترکیبی از این دو روش نسبت به علائمی که بیمار نشان می دهد توسط پزشک تجویز می شود. اگر شخصی همراه با پیر شدن دچار مشکلات بی خوابی شود، ممکن است پزشک در تجویز دارو شرایط جسمانی فرد سالمند را نیز در نظر بگیرد.
برای کاهش بی خوابی می توان تشک های استاندارد استفاده کرد که خواب را مختل کند.
منبع:
Jفروشگاه مرکزی و شوروم داتیس
تهران، خیابان نلسون ماندلا (جردن)، چهارراه اسفندیار، خیابان آرش غربی، به سمت مدرس، کنار گذر تونل، جنب داروخانه حنان، پلاک 24، واحد همکف
